EK BESİNLERE GEÇİŞ

EK BESİNLERE GEÇİŞ

Sindirim sistemi ve böbrek olgunlaşmasına bağlı olarak bebek beslenmesi evrelere ayrılır. İlk 3–4 ayda bebeğin yutma refleksi zayıf olduğu için bebek sadece emerek beslenir; bu nedenle kaşıkla verilen besinleri yutamayabilir. Ayrıca mide asitleri de azdır, nişasta ve yağ sindirimine yarayan enzimler gelişmemiştir. Bu nedenle anne sütü protein, yağ ve karbonhidrat oranı açısından en ideal besindir. 4–6 aydan itibaren yutma refleksi başlar; bu dönemde ek gıdalara başlanabilir. 4. aydan sonra kilo alımı iyiyse ve bebek doyuyorsa 6. aya dek ek gıdalara ihtiyaç olmayabilir. Bu dönemde verilecek ek gıdalar, anne sütünün tamamlayıcısıdır.

KURALLAR

Ek gıdalara en erken 4., en geç 6. ayda başlanmalıdır. Erken başlanması demir eksikliğine, yetersiz kilo alımına, kabızlık, ishal, kusma ve iştahsızlığa neden olabilir. Bir yaşına kadar tuz, şeker ve baharat eklenmemelidir; 1 yaşından küçük bebeklerin böbrekleri tam olgunlaşmadığı için eklenen tuzu atamaz.

1. İlk günde hazmı en kolay ve en az alerjik gıdalarla başlayın (örnek: pirinç unu muhallebi, elma suyu).
2. İlk günlerde tek çeşit gıda verin; her 2–3 günde bir yeni bir gıda ekleyin. Böylece ortaya çıkan yan etkilerin hangi gıdaya bağlı olduğu ayrılabilir.
3. İlk gıdaların miktarı çok az olup yavaşça arttırılmalıdır (örnek: elma suyu 1–2 çay kaşığı ile başlatılır).
4. İlk besinleri öğle öğününde ve aç karnına deneyin; tok bebek yeni gıdayı reddedebilir.
5. Verilecek miktarı bebeğinize bırakın — standart “en az 250 ml” gibi zorlayıcı kurallar yoktur.
6. İlk besinleri kaşık veya suluk ile verin; biberon kullanmayın.
7. Bebek istemiyorsa zorlamayın; bir süre sonra tekrar deneyin.

BİR KAÇ KÜÇÜK ÖNERİ

• Çiğneme bebekler için zor bir harekettir; dilini toparlayamadığı için yiyeceği itebilir. Bu yüzden besinleri az miktarda verin.
• Meyve sularına şeker eklenmemelidir.
• “Yemek suları” (besin değeri düşük karışımlar) ile beslenme hatası sık yapılır; bunlardan kaçınılmalıdır.
• 1 yaşın altında inek sütü verilmemelidir — alerji, kabızlık, kansızlık riski vardır.
• 1 yaşın altında yumurta akı ve bal sakıncalıdır; alerji riski ve bal zehirlenmesi nedeniyle verilmez.
• Zeytin gibi tuzlu gıdalar 1 yaşın altında verilmemelidir.

İlk olarak en az alerji yapan meyve suları veya pirinç unu muhallebi verilir. Meyve suyuna yaklaşık 10 gün alıştıktan sonra meyve püresine geçilir. Meyve püreleri hazırlanırken vitamin kaybını azaltmak için cam rende/kap tercih edilmelidir.

Meyvelerden sonra sebze çorbalarına başlanır. Bebekler tatlı meyvelere alıştıktan sonra sebzelerin tatsızlığına direnç gösterebilir; bu durumda önce azar azar sebze suyu verdikten sonra sebze çorbasına geçmek faydalıdır. Sebze çorbalarına eklenen yağ, anne sütüyle artık karşılanamayan enerjiyi destekler. Ispanak, şalgam ve pancar gibi nitrat içerebilen sebzeler en fazla 1 gün saklanmalıdır.

YOĞURT

Yoğurt diyete 5. ayda girmelidir; mümkünse ev yoğurdu tercih edilmelidir. Ev yoğurdu yapmak için tam yağlı pastörize süt ya da güvenilir açık süt kullanılmalı; süt ısıtıldıktan sonra elin dayanacağı ılık (≈40°C) sıcaklığa soğutulur ve 100 ml süte 1 tatlı kaşığı sulandırılmış yoğurt eklenerek mayalanma sağlanır.

KAHVALTI

Kahvaltılara 6. ayda başlanmalıdır. Peynirin tuzunu almak için bir kase suya koyup buzdolabında bekletmek faydalıdır. Tuzu alınmış küçük parçalar halinde beyaz peynir, pekmez ve ekmek verilebilir. Yumurta iyice haşlandıktan sonra önce sarısından küçük miktarlar (1 çay kaşığı) başlanıp 7 gün içinde miktar artırılarak tam sarıya geçilebilir. Bal ve yumurta beyazı 1 yaş öncesi verilmez.

MAKARNA VE PİLAV

7. ayda bebeğin hareketliliği arttığı için nişastalı gıdalar (pilav, makarna, ekmek) beslenmeye eklenmelidir. Kompleks karbonhidratlar enerji sağlar. Mümkünse bulgur tercih edilmesi, uzun dönemde daha dengeli beslenme açısından avantajlıdır.

KIRMIZI ET VE TAVUK

Yaklaşık 6,5 aydan itibaren sebze pürelerine haftada birkaç kez çekilmiş yağsız dana kıyma veya ezilmiş tavuk eti eklenebilir. Parça et yerine iyi pişirilip püre haline getirilmiş dana incik de uygun bir seçenektir.

BALIK

9. aydan itibaren balık verilebilir. Mezgit, somon, palamut, çupra, levrek gibi iri ve kılçıksız (veya kılçıkları ayıklanmış) balıklar tercih edilmelidir. Balık, omega yağ asitleri, A ve D vitaminleri ile protein açısından zengindir.

MAMA SANDALYESİ NE ZAMAN KULLANILIR

Bebeğiniz desteksiz oturmaya başladığında (yaklaşık 7 ay) mama sandalyesi kullanılabilir. Aile ile aynı sofrada yemek yiyerek beslenme düzenine alıştırmak, model olma ve yemek alışkanlığı açısından faydalıdır.

YEMEK SAATLERİNİN BELİRLENMESİ

Yemek saatlerinde esnek olmak önemlidir; bebeğin açlık ritmine uymaya çalışın. Zorla çağırmak yerine bebeğin doğal zamanlamasını gözlemleyip öğünleri buna göre düzenleyin.

ÖRNEK MENÜLER

4–6 Ay: Sabah: Anne sütü • Ara: Meyve suyu/püresi • Öğle: Sebze çorbası/püresi veya anne sütü • İkindi: Anne sütü • Akşam: Yoğurt veya anne sütü • Gece: Muhallebi + Anne sütü

6–8 Ay: Sabah: Kahvaltı + Anne sütü • Ara (09:00–09:30): Meyve püresi veya yoğurt • Öğle (12:00–12:30): Sebze çorbası + et/tavuk/anne sütü • Ara (15:00–16:00): Meyve püresi veya yoğurt + ekmek • Akşam (18:30–19:30): Sebze yemeği + Anne sütü • Gece: Muhallebi + Anne sütü

9–12 Ay: Sabah: Kahvaltı + Anne sütü • Ara (09:00–09:30): Meyve püresi veya yoğurt • Öğle: Baklagiller veya sebze yemeği + pilav/makarna • Ara: Meyve püresi veya yoğurt • Akşam: Tavuk/Balık/Köfte/Ciğer + muhallebi + sebze yemeği • Gece: Muhallebi + Anne sütü

ÖZET

- Bebeklerin ilk 6 ayında mümkünse yalnızca anne sütü ile beslenmeye çalışılmalıdır. Anne sütü yeterli değilse uygun mamalar doktor önerisi ile kullanılmalıdır.
- 4. aydan itibaren meyve suları, püreleri ve sebze çorbalarına kademeli başlanır; 5. ayda yoğurt eklenir; 6. ay civarında kahvaltı ve kıyma eklenir; 7. aydan itibaren tahıllar, et, tavuk ve bakliyat; 8. ayda balık ve karaciğer; 9. ayda ise ev yemeklerine uygun geçiş önerilir.
- 7. aydan itibaren pürelerin giderek daha iri parçalara dönüştürülmesi, blender/rondo pürelerine hızlıca bağımlı kalmamak bebeğin çiğneme gelişimi açısından önemlidir.

Bloglara Dön